Zima w Polsce potrafi zaskoczyć nie tylko drogowców, ale i właścicieli nieruchomości. Gdy śnieg zalega na chodniku przy Twoim ogrodzeniu, pojawia się pytanie: kto ma go usunąć – Ty czy gmina? Odpowiedź nie zawsze jest oczywista, ale jedno jest pewne – za zlekceważenie tego obowiązku grożą konsekwencje. Poniżej rozkładamy temat na czynniki pierwsze.

Kto odpowiada za chodnik przed posesją?

Zgodnie z przepisami, to właściciel nieruchomości graniczącej z chodnikiem odpowiada za jego odśnieżanie.

Mówi o tym art. 5 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Obowiązek ten obejmuje:

• usuwanie śniegu i lodu,
• likwidację błota pośniegowego,
• posypywanie chodnika piaskiem (jeśli to konieczne dla bezpieczeństwa przechodniów).

💡 Ważne:

Chodzi o chodnik przylegający bezpośrednio do granicy działki. Jeśli między ogrodzeniem a chodnikiem znajduje się pas zieleni lub zatoka parkingowa, obowiązek odśnieżania spoczywa na gminie.

---

Co dokładnie mówią przepisy?

Obowiązek odśnieżania chodników nie wynika z „zwyczaju” czy lokalnych ogłoszeń, lecz z konkretnej podstawy prawnej (o której już wspomnieliśmy w pierwszym akapicie).

Kluczowy jest tu art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 r. (Dz.U. 1996 nr 132 poz. 622), który stanowi:

Właściciele nieruchomości są obowiązani do uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż ich nieruchomości.

Oznacza to jedno: jeśli chodnik przylega bezpośrednio do Twojej posesji, jesteś za niego odpowiedzialny, nawet jeśli to własność gminy.

---

“A co jeśli nie odśnieżę?”

Zaniedbanie odśnieżania chodnika to potencjalnie poważne konsekwencje:

Rodzaj konsekwencji	Opis
🧾 Mandat	Straż miejska wystawia mandat do 500 zł za nieuprzątnięty chodnik
⚖️ Odpowiedzialność cywilna	Osoba, która się poślizgnie i dozna obrażeń, ma prawo żądać odszkodowania
🛑 Utrudnienia komunikacyjne	Brak odśnieżenia prowadzi do ryzyka wypadków i utrudnia poruszanie się pieszym

---

A co z lodem i śliską nawierzchnią?

Samo usunięcie śniegu nie wystarcza – obowiązek nie kończy się na odgarnięciu białego puchu. Jeśli na chodniku powstaje lód, również ponosisz odpowiedzialność za jego usunięcie lub odpowiednie zabezpieczenie nawierzchni.

Oznacza to konieczność posypania chodnika piaskiem, grysem lub innym materiałem zapewniającym przyczepność. Zaniedbanie tego obowiązku to nie tylko ryzyko mandatu, ale realne zagrożenie dla przechodniów – śliska nawierzchnia zwiększa prawdopodobieństwo upadku i ewentualnego pozwu o odszkodowanie.

Warto też pamiętać, że nie każda metoda walki z lodem jest dozwolona. Używanie soli drogowej przy metalowych ogrodzeniach, roślinności czy kostce brukowej prowadzi do ich zniszczenia i może zostać potraktowane jako działanie na szkodę otoczenia.

W praktyce jednak wielu właścicieli nadal używa soli drogowej, mimo że nie jest to zalecane. Służby porządkowe często przymykają na to oko, zwłaszcza gdy chodnik jest skutecznie odlodzony i nie stwarza zagrożenia. Nie zmienia to jednak faktu, że w razie szkody – np. uszkodzenia ogrodzenia sąsiada czy obumarcia roślin – odpowiedzialność ponosi osoba, która sól zastosowała. Z prawnego punktu widzenia lepiej wybierać bezpieczne i neutralne metody, nawet jeśli praktyka codzienna bywa bardziej „elastyczna”.

---

A co z budynkami wielorodzinnymi?

W przypadku bloków, kamienic czy wspólnot mieszkaniowych – obowiązek zazwyczaj spoczywa na:

• zarządcy nieruchomości (jeśli jest wynajęty),
• wspólnocie lub spółdzielni (jeśli mieszkańcy zarządzają sobą sami).

💡 W praktyce najczęściej takie zadania są delegowane firmom zewnętrznym – warto sprawdzić, czy jest to wpisane w umowie lub dopytać zarządcę nieruchomości, administrację lub spółdzielnię.

---

Gmina odpowiada za…

Nie każdy chodnik leżący przy Twojej posesji automatycznie oznacza Twoją odpowiedzialność. Gmina ponosi obowiązek utrzymania czystości tam, gdzie chodnik nie przylega bezpośrednio do granicy działki. Dotyczy to w szczególności:

• chodników oddzielonych od posesji pasem zieleni – np. wąskim trawnikiem, nasadzeniami, rowem melioracyjnym czy inną barierą fizyczną,
• zatok parkingowych, również tych przy ulicach osiedlowych – jeżeli są ogólnodostępne i nie są częścią Twojej działki,
• przystanków komunikacji miejskiej, wraz z wiatami, tabliczkami i peronami autobusowymi – ich utrzymanie spoczywa na zarządcy drogi lub gminie,
• terenów ogólnodostępnych, takich jak place miejskie, parki, skwery, place zabaw, chodniki wzdłuż obiektów użyteczności publicznej – są one objęte nadzorem służb miejskich.

👉 Jeśli nie masz pewności, kto odpowiada za dany fragment chodnika, warto sprawdzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP), numer działki i jej granice – lub skontaktować się z urzędem gminy czy zarządcą drogi. Unikniesz w ten sposób mandatu za nie swoje zaniedbania albo… błędnego myślenia, że „to nie moje, więc nic nie robię”.

---

Czy trzeba dokumentować odśnieżanie?

W przypadku roszczeń cywilnych (np. jeśli ktoś dozna urazu na śliskim chodniku), warto mieć dowód, że chodnik został odśnieżony. Najprostszy sposób? Zrobić zdjęcie zaraz po uprzątnięciu – z widoczną datą i godziną. W razie sporu może to działać na Twoją korzyść, pokazując, że dopełniłeś obowiązku właściciela nieruchomości.

Taka praktyka bywa jednak dość kłopotliwa. Mało kto codziennie fotografuje odśnieżony chodnik, zwłaszcza z myślą o ewentualnym sporze sądowym. Choć to skuteczna forma zabezpieczenia, trudno oczekiwać, że stanie się częścią codziennej rutyny. Tym bardziej więc warto zadbać o regularne i dokładne utrzymanie porządku – tak, aby nikt nie miał podstaw do zarzutów, nawet bez dokumentacji.

---

Jak często zdarzają się takie wypadki?

Zima to sezon kontuzji – i to głównie przez poślizgnięcia. Choć brak dokładnych ogólnopolskich statystyk rozróżniających rodzaje upadków, szacunki NFZ wskazują, że każdej zimy dochodzi od kilkuset do kilku tysięcy urazów związanych z poślizgnięciem na oblodzonych chodnikach. W samym styczniu 2023 roku na Mazowszu ponad 5 000 osób zgłosiło się na SOR z powodu urazu po upadku – wiele z nich na nieodśnieżonych lub nieposypanych nawierzchniach.

W 2022 roku media opisywały przypadki dwóch osób, które zmarły po upadku na lodzie w przestrzeni publicznej – jeden zgon nastąpił po urazie głowy, drugi w wyniku powikłań po złamaniu. To pokazuje, że zaniedbanie tak prostego obowiązku, jak uprzątnięcie chodnika, może mieć realne – i tragiczne – skutki.

---

Co warto zapamiętać?

---

Wskazówka praktyczna

Warto zaopatrzyć się w dobrą łopatę i wiadro piasku już jesienią. Można też dogadać się z sąsiadami co do kolejności odśnieżania – lepiej działać wspólnie niż czekać na strażników z bloczkiem mandatowym.

---

Wnioski & najczęściej zadawane pytania

Odśnieżanie chodnika to nie wybór – to obowiązek. Jeśli przylega bezpośrednio do Twojej działki, musisz go uprzątnąć niezależnie od tego, kto formalnie jest właścicielem gruntu. W przeciwnym razie ryzykujesz nie tylko mandat do 500 zł, ale również odpowiedzialność cywilną za ewentualne urazy przechodniów. W skrajnych przypadkach możesz też być postrzegany jako osoba, która zwyczajnie zignorowała dobro innych.

Jeśli prowadzisz firmę, wynajmujesz lokal lub mieszkasz przy ruchliwej ulicy – tym bardziej nie możesz zlekceważyć zimowego obowiązku. W razie wypadku to Ty zapłacisz odszkodowanie, a ubezpieczyciel nieraz może odmówić wypłaty, jeśli zaniedbanie będzie oczywiste.